عرضه و تقاضا در بورس
حد نوسان قیمت سهم و حق تقدم
براساس قوانین بورس اوراق بهادار،حداکثر نوسان قیمت یک سهم از مثبت 2 درصد تا منفی 2درصد طی یک روز میتواند باشد و بر همین اساس حداکثر نوسان قیمت حق تقدم یک سهم از مثبت 10 درصد تا منفی 10 درصد میتواند باشد.البته در روز باز شدن سهم یا حق تقدم،حد نوسان وجود ندارد.
حجم مبنا
حداقل تعداد سهامی است که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم در پایان روز در قیمتی به ثبت برسد.
حجم مبنا برای کنترل رشد بیرویه قیمت سهام در سال 1382 تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که 15 درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و روزهای کاری سال 250 روز فرض شده بود که بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم 0006/0 (شش ده هزارم)کل سهام شرکت می شد. اما در سال 1383 نحوه محاسبه تغییر کرد و از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنا به 0008/0(هشت ده هزارم)کل سهام افزایش یافت.
بعنوان مثال چنانچه تعداد سهام شرکتی 200 میلیون باشد حجم مبنای آن 160 هزار سهم خواهد بود. حال اگر حداقل 160 هزار سهم شرکت معامله شود،قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمتهای معاملات خواهد بود و اگر کمتر از 160 هزار سهم معامله شود قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه میشود. مثلاً اگر میانگین موزون قیمت سهام نسبت به روز قبل 40 تومان افزایش یافته است و میزان سهام معاملهشده 80 هزار سهم است ،قیمت پایانی(بسته شدن)سهم 20 تومان افزایش خواهد یافت.
عرضه و تقاضا
به درخواستهایی که برای خرید وارد سامانه بورس میشوند تقاضا و به درخواستهایی که برای فروش وارد می شوند عرضه گفته میشود. عرضه و تقاضای یک سهم تعیینکننده قیمت آن است.
نسبت قیمت به درآمد(p/e)
ضریب تبدیل عایدات آتی و نمایانگر اقبال بازار نسبت به سهم موردنظر میباشد. همچنین نشان دهنده سال های باقیمانده تا بازگشت اصل سرمایه نیز میباشد. این نسبت در فضای بازار وجود دارد و درجه مطلوبیت سهم را بیان میکند. p/e حاصل قیمت سهم به سود آتی آن میباشد.
شرکتهای سرمایهگذاری
شرکتهایی هستند که در سایر شرکتهای بورسی و یا شرکتهای غیربورسی سرمایهگذاری کرده و از محل درآمد سرمایهگذاری های خود به سهامدارانشان سود پرداخت میکنند. چنانچه فردی قصد سرمایهگذاری حرفهای در بورس را نداشته باشد چندان مقرون به صرفه نیست که تمام شرکتهای حاضر در بورس یا صنایع مختلف را بررسی کند. در این حالت خرید سهام شرکتهای سرمایهگذاری توصیهمیشود.مزیت دیگر خرید سهامشرکتهایسرمایهگذاری تشکیل سبد سهام است که ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهد.البته طبیعی است که بازده این سهام نیز کمتر است.
یک شرکت سرمایهگذاری براساس پرتفوی خود ارزیابی میشود. پرتفوی شرکتهای سرمایهگذاری در ایران معمولاً از دو قسمت بورسی و غیربورسی تشکیل شده است.
ارزش پرتفوی بورسی یک شرکت سرمایهگذاری
عبارتست از ارزش روز و بازاری سهام شرکتهای بورسی تحت تملک یک شرکت سرمایهگذاری. برای محاسبه ارزش پرتفوی بورسی یک شرکت تعداد سهام تحت تملک در قیمت بازار سهم ضرب میشود.در صورتیکه ارزش پرتفوی بورسی بیشتر از ارزش روز بازار سهام موردنظر باشد نشاندهنده قابلیت رشد قیمت سهام شرکت سرمایهگذاری طی روزهای آتی خواهد بود.
ارزش پرتفوی غیربورسی یک شرکت سرمایهگذاری
یک شرکت سرمایهگذاری ممکناست در زمینهای غیر از سهام شرکتهای بورسی فعالیت کند. در این حالت ارزش آن فعالیتها و یا سهام آن شرکتهایی که خارج از بورس میباشند را پرتفوی غیربورسی مینامند.
رویکرد محافظهکارانهدرارزشگذاری فعالیتهای غیربورسی استفاده از بهای تمام شده سرمایهگذاری میباشد.اما با توجه به وجود تورم بالا در ایران،پس از گذشت چند سال بهای تمام شده از ارزش واقعی سرمایهگذاری فاصله زیادی می گیرد.
رویکرد دیگر استفاده از نسبت
p/e می باشد. یعنی برای محاسبه ارزش یک سرمایهگذاری غیربورسی،سود آن را در نسبت p/e شرکتهای مشابه که در بورس فعالیت میکنند ضرب کرد تا ارزش یک سرمایهگذاری غیر بورسی بدست آید. در نهایت مجموع ارزش سرمایهگذاری های غیربورسی از جمع ارزش هر یک از سرمایهگذاری ها بدست می آید.
شرکتهای سرمایهگذاری معمولاً پرتفوی بورسی و غیربورسی خود را به صورت دورهای از طریق ارائه اطلاعیه به بورس اعلام میکنند.
شرکتهای سرمایهپذیر
شرکتهایی که بتوان سهام آنها را خریداری کرد شرکتهای سرمایهپذیر نام دارند. بر طبق این تعریف کلیه شرکتهایی که در بورس سهام قابل معاملهدارند شرکتهای سرمایهپذیر میباشند.
سهام مدیریتی
معمولاً اشخاص حقیقی یا حقوقی مالک 16 تا 51 درصد سهام دارای سهام مدیریتی میباشند.
شرکتهای هلدینگ
شرکتهایی که در چند شرکت که در یک زمینه مشترک فعال هستند سرمایهگذاری می کنند. بطور کلی هر شرکتی که سهام مدیریتی یک یا چند شرکت دیگر را در اختیار داشته باشد هلدینگ است. به عنوان مثال شرکت سیمان فارس و خوزستان هلدینگ صنعت سیمان است.
معاملات چرخشی
معاملاتی هستند که خریدار و فروشنده دارای یک هویت
حقوقی هستند.اینگونه معاملات به جهت بازارسازی اتفاق می افتد و در گزارش شفافیت توسط بورس اعلام میگردد.
سهامدار عمده
طبق قانون به شخص حقیقی یا حقوقی که بیش از 5 درصد سهام یک واحد تجاری را دارا باشد سهامدار عمده میگویند.
در ادبیات بورس هنگامی که صحبت از سهامدار عمده است منظور شخص حقیقی یا حقوقی است که مالک بیشترین درصد از سهام یک شرکت می باشداماهنگامی که صحبت از سهامداران عمده است،منظور کلیه اشخاصی است که مالک بیش از 5 درصد سهام آن واحد می باشند.
سهامدار جزء
طبق قانون به شخص حقیقی یا حقوقی که مالک کمتر از 5 درصد سهام یک شرکت باشد سهامدار جزء گفته میشود.
هیات مدیره
مجموعه ای بین 5 تا 9 نفر که به پیشنهاد سهامداران عمده یک شرکت برای اداره آن معرفی میشوند.
مدیر عامل
شخصی که بالاترین سمت را در یک شرکت دارد و میتواند یکی از اعضایهیات مدیرهباشد. مدیر عامل مجری تصمیمات هیات مدیره است و معمولاً از سوی سهامدار عمده شرکت پیشنهاد میشود.
اطلاعات میان دوره ای
شامل اطلاعات تولید و فروش و مسائل مالی شرکت است که در دورهها و فصول مختلف توسط شرکتها ارائه میشود.
سلام به همه دوستان
در ادامه به مطالبی از مقاله بورس در بیست دقیقه نوشته سید مجتبی فنایی می پردازیم.
مقدمه
همهی افراد جامعهی ما بورس را نمیشناسند و با نحوهی سرمایهگذاری در آن و فواید و سودمندیهای ناشی از آن آشنا نیستند. این در حالی است که آشنایی با بورس و فعالیت در آن میتواند در زندگی اقتصادی مردم بسیار مؤثر باشد. تا همین سالهای اخیر، بیشتر مردم پساندازهای خود را فقط در بانکها نگهداری میکردند و با راههای دیگر استفاده از اندوختههای خود آشنا نبودند. اما امروزه بسیار شنیده میشود که راه دیگری هم برای استفاده از پساندازها وجود دارد و آن این است که یک فرد عادی میتواند در مالکیت واحدهای تولیدی و تجاری بزرگ مشارکت نماید و از نتایج مشارکت و سرمایهگذاری خود به سادگی بهرهمند شود. اما به راستی چگونه ممکن است یک فرد عادی با سرمایهای اندک در سرمایهگذاریهای بزرگی شریک شود در حالی که نه شرکای خود را میشناسد و نه امکان کسب اطلاع از نحوهی فعالیت، میزان هزینهها، درآمدها و ... دارد؛ گذشته از این، اصلاً چنین کسی چگونه میتواند از حساب و دخل و خرج این مرکز تولیدی که در آن مشارکت کرده است آگاهی پیدا کند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که، بورس امکان هر آنچه را که برای سرمایهگذاری و مشارکت در این مراکز لازم است فراهم آورده و علاوه بر نظارت دقیق بر فعالیتهای این مراکز، مطابق قانون مدافع حقوق سرمایهگذاران است.